Cảnh báo này được đưa ra bởi ông Lim Hong Thye, Chủ tịch Viện Sắt thép Đông Nam Á (SEAISI), tại Hội nghị Hoạch định Chính sách ASEAN về Thép 2025 ở Kuala Lumpur.
"Sự mở rộng này hoàn toàn vượt xa tốc độ tăng trưởng nhu cầu và đe dọa trực tiếp đến tính bền vững của toàn ngành", ông Lim nhấn mạnh trong bài phát biểu.
Theo số liệu từ SEAISI, công suất thép khu vực hiện đạt 84.6 triệu tấn, nhưng với các dự án đầu tư đã được công bố, con số này sẽ tăng vọt lên 169 triệu tấn vào năm 2035. Sự mở rộng này chủ yếu đến từ 57.7 triệu tấn công suất lò cao mới (BF) và 36.8 triệu tấn lò hồ quang điện (EAF), chưa kể đến nhiều khoản đầu tư lò cảm ứng bổ sung khác.
Trước tình hình này, Chủ tịch Viện Sắt thép Đông Nam Á kêu gọi các nhà hoạch định chính sách cần ban hành các biện pháp quản lý dòng vốn đầu tư và kiểm soát việc phát triển công suất mới. Ông nhấn mạnh rằng việc duy trì tỷ lệ sử dụng công suất ở mức 80% hoặc cao hơn là điều kiện sống còn cho khả năng cạnh tranh của ngành thép khu vực.
Mặc dù nhu cầu thép ASEAN đã tăng lên mức kỷ lục 81.2 triệu tấn vào năm ngoái, tăng 7.9% so với mức tiêu thụ trước đại dịch, ngành thép khu vực vẫn đối mặt với những thách thức cơ cấu đáng kể. Đáng chú ý nhất là tỷ lệ thâm nhập của thép nhập khẩu vẫn duy trì ở mức 65% - thuộc hàng cao nhất thế giới.
"Sự phụ thuộc quá mức vào nhập khẩu, cùng với cạnh tranh gay gắt và tình trạng dư thừa công suất kéo dài, đã khiến tỷ lệ sử dụng công suất khu vực xuống dưới ngưỡng bền vững 80%, làm suy yếu khả năng tồn tại lâu dài của các doanh nghiệp”, ông Lim giải thích.
Bên cạnh đó, sự ổn định của thị trường khu vực còn bị đe dọa bởi những biến động thương mại toàn cầu và làn sóng xuất khẩu gia tăng từ Trung Quốc. Trong khi các biện pháp thuế quan của Mỹ đã buộc phải tái cấu trúc các dòng thương mại toàn cầu - điều có thể giúp ASEAN hưởng lợi từ việc đa dạng hóa xuất khẩu - thị trường địa phương đồng thời cũng phải đối mặt với áp lực cạnh tranh nhập khẩu gia tăng.
Áp lực này trở nên đặc biệt nghiêm trọng khi nhu cầu nội địa suy giảm đã khiến Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu lên mức kỷ lục 113 triệu tấn trong năm 2024, và con số này dự kiến còn tăng lên 127 triệu tấn trong năm nay.
Theo ghi nhận của Chủ tịch Viện Sắt thép Đông Nam Á, ASEAN đã hấp thụ hơn 30% lượng thép xuất khẩu từ Trung Quốc vào năm ngoái, tạo ra sức ép cạnh tranh đáng kể có thể làm suy yếu nền tảng công nghiệp khu vực. Trước tình hình này, ông Lim kêu gọi các nhà hoạch định chính sách cần duy trì khả năng phục hồi và cung cấp hỗ trợ thích hợp cho các nhà sản xuất địa phương, nhằm đối phó với các thực tiễn thương mại bất lợi.
Vũ Hạo (Theo Kallanish)
